Pytania i odpowiedzi

1 września 2023 r. i objął uczniów pierwszych klas szkół ponadpodstawowych (pozostali uczniowie – klas 2 i 3, którzy rozpoczęli kształcenie w szkole we wcześniejszych latach będą realizowali przedmiot podstawy przedsiębiorczości wg obecnie obowiązującej podstawy programowej).

Nauczyciele podstaw przedsiębiorczości i/lub nauczyciele przedmiotów ekonomicznych. W późniejszym okresie wszyscy nauczyciele, którzy zdobędą kwalifikacje do nauczania BIZ (np. na 3-semestralnych studiach podyplomowych kwalifikacyjnych).

Nie ma wątpliwości, że podstawa programowa BIZ bazuje w dużej mierze na dotychczasowych celach i treściach kształcenia w zakresie PP, stąd uznanie kwalifikacji nauczycieli PP do nauczania BIZ jest kwestią oczywistą.

Zostało to zaznaczone w komunikacie MEiN (www.gov.pl).

Z uwagi na fakt, że proponowane treści nauczania przedmiotu biznes i zarządzanie obejmują zagadnienia ujęte dotychczas w podstawie programowej przedmiotu podstawy przedsiębiorczości (kształcenie kompetencji przedsiębiorczych, zarządzanie projektami, funkcjonowanie gospodarki rynkowej, finansów osobistych i rynku finansowego, rynku pracy, funkcjonowanie przedsiębiorstwa, w tym zarządzanie nim i planowanie swojego biznesu), nauczyciele posiadający kwalifikacje do nauczania przedmiotu podstawy przedsiębiorczości będą mogli uczyć nowego przedmiotu biznes i zarządzanie.

Uwaga!

Osobą upoważnioną do decydowania o kwalifikacjach nauczyciela jest dyrektor danej szkoły.

Sprawę kwalifikacji nauczycieli reguluje: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Wskazuje ono, że:

§ 3. 1. Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w placówkach doskonalenia nauczycieli, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych, bibliotekach pedagogicznych, kolegiach pracowników służb społecznych, szkołach policealnych, liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach II stopnia, branżowych szkołach I stopnia, gimnazjach, placówkach oświatowo-wychowawczych oraz placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, z zastrzeżeniem § 12–24, posiada osoba, która ukończyła:

1) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

2) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku, którego efekty uczenia się, o których mowa w ustawie z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, w zakresie wiedzy i umiejętności obejmują treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, wskazane w podstawie programowej dla tego przedmiotu na odpowiednim etapie edukacyjnym, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

3) studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, na kierunku (specjalności) innym niż wymieniony w pkt 1 i 2, i studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Zatem przyjmujemy założenie, że jeśli nauczyciel uczy w szkole przedmiotów ekonomicznych zbieżnych z problematyką biznesu i zarządzania, to znaczy, że posiada przygotowanie pedagogiczne oraz ma odpowiednie studia wyższe lub studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu. W naszej opinii nie ma zatem przeszkód, aby dyrektor uznał uprawienia, jednak zależy to od programu ukończonych studiów, dlatego ostateczną oceny kwalifikacji dokonuje dyrektor szkoły zatrudniający nauczyciela. Minister Edukacji Narodowej (obecnie Edukacji i Nauki) ustala tylko wymagania kwalifikacyjne, ale nie rozstrzyga spraw kwalifikacyjnych należących do organu zatrudniającego, zatem należy się w tej sprawie zwrócić do dyrektora szkoły, który podejmie ostateczną decyzję.

W zakresie podstawowym – 2 godziny tygodniowo w cyklu kształcenia w 1 i/lub 2 klasie (wg decyzji dyrektora szkoły) liceum i technikum oraz 1 klasie szkoły branżowej I stopnia.

W zakresie rozszerzonym dodatkowo 8 godzin tygodniowo w okresie nauczania, czyli łącznie 10 godzin (rozkład wg decyzji dyrektora szkoły).

Rozszerzenie może być realizowane już od 1 września 2023 r. W praktyce wybór będzie następował podczas rekrutacji na każdy kolejny rok szkolny do klas o odpowiednim profilu, w którym przewidziane będzie rozszerzenie z BIZ (np. geograficzno-biznesowych, matematyczno-biznesowych itp. – wg oferty przygotowanej przez daną szkołę). W zależności od decyzji dyrektora szkoły rozszerzenie może być wybierane później (np. w pierwszej klasie) i zacząć się od drugiej, a nawet trzeciej klasy, ale większość szkół prowadzonych przez samorządy praktykuje wybór rozszerzeń na etapie rekrutacji do konkretnych klas.

Pierwsi absolwenci, którzy w pełni zrealizują ten przedmiot, będą mogli zdawać na maturze BIZ po 4 latach liceum, czyli w roku szkolnym 2026/2027 (w praktyce w maju 2027 r.). Uczniowie 5-letniego technikum rok później.

W zakresie podstawowym wiele treści kształcenia i wymagań szczegółowych związanych z funkcjonowaniem gospodarki rynkowej, finansami, rynkiem pracy i przedsiębiorstwem jest bliskich treściom kształcenia w zakresie podstaw przedsiębiorczości. Nowością jest dział „Zarządzanie projektami”. Treści kształcenia zakresu rozszerzonego są pogłębieniem problematyki zakresu podstawowego, więc częściowo także nawiązują do problematyki podstaw przedsiębiorczości.

Jednym z ważniejszych wyróżników BIZ w stosunku do podstaw przedsiębiorczości jest położenie nacisku na umiejętności związane z zarządzaniem projektami i przyjęcie założenia, że uczniowie będą realizować w zakresie rozszerzonym duży projekt biznesowy lub społeczny.

Ministerstwo Edukacji i Nauki zapowiedziało szkolenia dla nauczycieli oraz cyfrową platformę edukacyjną z materiałami dydaktycznymi dla nauczycieli i uczniów, wspierającą realizację tego przedmiotu. Jak zwykle wydawnictwa edukacyjne przygotują ofertę podręczników, a uczelnie wyższe (głównie ekonomiczne) zaoferują studia podyplomowe doskonalące (dla nauczycieli podstaw przedsiębiorczości i przedmiotów ekonomicznych) oraz kwalifikacyjne (dla nauczycieli innych przedmiotów chcących zdobyć uprawnienia do nauczania BIZ). Oprócz tego wiele instytucji (takich jak ośrodki doskonalenia nauczycieli) oraz organizacji pozarządowych (takich jak Fundacja „Warszawski Instytut Bankowości”) będzie oferować wiele szkoleń oraz materiałów dydaktycznych wytworzonych w ramach rożnego rodzaju projektów edukacyjnych.

W szkole branżowej I stopnia 2 godziny tygodniowo biz będzie realizowane w pierwszej klasie. W liceum i technikum w dużej mierze będzie zależało to od dyrektora szkoły. W zakresie podstawowym 2 godziny w cyklu kształcenia mogą być one rozłożone zgodnie z projektem Rozporządzenia MEiN następująco (wg decyzji dyrektora szkoły):

Warianty

1 klasa

2 klasa

Liczba godzin tygodniowo
Wariant 1.

2

Liczba godzin tygodniowo
Wariant 2.

1

1

Liczba godzin tygodniowo
Wariant 3.

2

W zakresie rozszerzonym w czteroletnim (LO) / pięcioletnim (T) okresie nauczania, należy przeznaczyć dodatkowo po 8 godzin tygodniowo, co daje łącznie 10 godzin, przy czym zakres rozszerzony może rozpocząć się w klasie I, II lub III. Rozkład godzin zależy od decyzji dyrektora szkoły, musi się tylko mieścić w limitach maksymalnej liczby godzin w tygodniu szkolnym określonych dla poszczególnych klas. Przykładowo może to wyglądać następująco:

1 klasa
(LO/T)

2 klasa
(LO/T)

3 klasa
(LO/T)

4 klasa
(LO/T)

5 klasa
(T)

ZP – liczba godzin tyg.

1

1

ZR – liczba godzin tyg.

1

1

3

3 (LO)
2 (T)

1 (T)

RAZEM
liczba godz.

2

2

3

3 (LO)
2 (T)

1 (T)

Tegoroczne klasy pierwsze będą realizowały dotychczasową podstawę programową, a więc będą uczyły się podstaw przedsiębiorczości.

Tak jak w przypadku innych przedmiotów będzie to możliwe, ale mocno utrudnione ze względu na realizację projektu biznesowego lub społecznego, który stanowi ważny element kształcenia BIZ. Ponadto na lekcjach biz będzie kształtowanych wiele umiejętności, które będą sprawdzane w ramach egzaminu maturalnego.

Decyzję o tym, czy w konkretnej szkole biznes i zarządzanie będzie realizowany na poziomie podstawowym czy rozszerzonym podejmuje dyrektor szkoły.

Oczywiście może on mieć wytyczne z konkretnego organu prowadzącego (samorządu), który zatwierdza tzw. arkusz organizacyjny (czyli przydział godzin dla konkretnego nauczyciela), ale decyzja należy do niego.

Inne pytania?

Zachęcamy Państwa do przysyłania pytań na adres: kontakt@biznesizarzadzanie.pl

lub prosimy o skorzystanie z poniższego formularza kontaktowego: